آمار
| تعداد نشریات | 5 |
| تعداد شماره‌ها | 116 |
| تعداد مقالات | 1,347 |
| تعداد مشاهده مقاله | 1,351,506 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,292,509 |
تفسیر تنزیلی، به مثابه تفسیر فرهنگی قرآن (با محوریت آثار عبدالکریم بهجتپور) | ||
| تفسیر پژوهی اثری | ||
| دوره 11، شماره 21، بهمن 1403، صفحه 301-342 اصل مقاله (427.54 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22049/quran.2025.29340.1434 | ||
| نویسنده | ||
| علیرضا محمدی فرد* | ||
| استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده علوم اسلامی دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| نزول قرآن تدریجی است و در این نزول تدریجی، پیامبر(ص) توانست یک جامعه ابتدایی را از سطح فرهنگی پایین، به امّتی با آن حد از تعالی فرهنگی برساند که پرچمدار ندای توحید، اخلاق و انسانیت در سراسر جهان باشد، اما روش مطالعه و فهم قرآن کریم برای دستیابی به عناصر فرهنگی و فرایند تحول فرهنگی قرآن کدام است؟ مسأله اصلی این مقاله دستیابی به «روش مطالعه فرهنگی قرآن» است که به‌‌نظر نویسنده «تفسیر تنزیلی» روش مناسب برای این سنخ مطالعه را در اختیار ما می‌گذارد. البته از آنجا که تمرکز بر آرای یک مفسر تنزیلی، مسیر مشخص و عناصر منسجم‌تری را برای تأمین این امر در اختیار می‌گذارد، این تحقیق بر اساس آثار عبدالکریم بهجتپور صورت می‌گیرد. روش انجام این تحقیق روش اجتهادی است. روش اجتهادی، روش معتبر و معهودی است که صدها سال است برای رجوع به منابع دینی مورد استفاده و سفارش اندیشمندان و مفسّران اسلامی است. در این روش عناصر عقلی، عقلایی، نقلی، تاریخی و کلامی به تناسب مسأله تحقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، این تحقیق، از تحلیل‌های عقلی، عقلایی و ... ، به‌فراخور نیاز بهره خواهد برد. از یافته‌‌های این تحقیق، می‌‌توان به اثبات هویت روشی تفسیر تنزیلی و کشف دستاوردهای روشی (راهکارهای تعمیق و توسعه فهم قرآن، مراحل روش تحول فرهنگی قرآن، تشکیل شبکه مسائل قرآن، ورود قرآن به صحنه عمل، راهکار شناسایی و حل آسیب‌‌های فرهنگی) و محتوایی (دوره‌‌های تحولی جامعه نبوی، توسعه هدف‌‌گذاری کشف مرادهای خداوند، فهم دقیق‌‌تر واژگان قرآنی) این سنخ تفسیر اشاره کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تفسیر تنزیلی؛ تفسیر فرهنگی؛ فرهنگ قرآنی؛ بهجتپور | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابوالقاسمی، محمدجواد و محسن فرمهینی فراهانی (1384)، پژوهشی در آسیب‌شناسی توسعه فرهنگ دینی در دو دهه گذشته انقلاب اسلامی، تهران، عرش‌پژوه.
آل‌غازی الفراتی الدیرزوری، عبدالقادر ملّاحویش (1382)، بیان المعانی، دمشق، مطبعة الترقّی.
بابایی، علی‌اکبر (1386)، مکاتب تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بازرگان، مهدی (1374)، پا به پای وحی(تفسیر تدبّری قرآن برحسب نزول)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـــــــــــــ (1385)، سیر تحوّل قرآن، شرکت سهامی انتشار.
ـــــــــــــ (بی‌تا)، بازگشت به قرآن، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بهجتپور، عبدالکریم (1388)، درآمدی بر اصول تحول فرهنگی(با الهام از نزول تدریجی قرآن)، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
ـــــــــــــ (1390)، همگام با وحی، قم، تمهید.
ـــــــــــــ (1392)، تفسیر تنزیلی(به‌ترتیب نزول)، مبانی، اصول، قواعد و فواید، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، تهران، چ1.
ـــــــــــــ (1397)، «نقش تفسیر تنزیلی در پیشرفت»، قبسات، ش23، ص5-31.
ـــــــــــــ (1391)، تفسیر فریقین، تاریخ، مبانی، اصول، منابع، قم، آثار نفیس.
ــــــــــــ (1396)، سیر فرهنگ‌سازی پوشش اسلامی با رویکرد تفسیر تنزیلی، قم، مؤسسه تمهید.
ـــــــــــــ (1398)، روش فرهنگ‌سازی پاکدامنی در قرآن، قم، هاجر.
جابری، محمدعابد (2008)، فهم القرآن الحکیم، مغرب، دار النشر المغربیة.
جرجانی، علی بن محمد (1411)، التعریفات، تنظیم: محمدبن عبدالحکیم القاضی، قاهره، دار الکتاب المصری.
دروزة، محمدعزّه (1421)، التفسیر الحدیث: ترتیب السور حسب النزول، بیروت، دارالغرب الاسلامی.
دهخدا، علی‌اکبر (1385)، لغت‌نامه، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
شاکر، محمدکاظم (1381)، مبانی و روش‌های تفسیری، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر قرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن (1426)، مجمع‌البیان لعلوم قرآن، بیروت، دار العلوم.
عمید، حسن (1364)، فرهنگ عمید، تهران، امیر کبیر.
فارسی، جلال‌الدین (1367)، پیامبری و انقلاب، انتشارات امید.
مارشال، گوردون (1388)، فرهنگ جامعه‌شناسی آکسفورد، ترجمه: حمیرا مشیرزاده، تهران، میزان.
مؤدب، سیدرضا (1385)، روش‌های تفسیری قرآن، قم، دانشگاه قم.
میدانی، عبدالرحمن حسن حبنّک (2000)، معارج التفکر و دقائق التدبر، دمشق، دارالقلم. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 179 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 62 |
||