دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

 آمار

تعداد نشریات5
تعداد شماره‌ها108
تعداد مقالات1,228
تعداد مشاهده مقاله1,146,438
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,004,990
توکلی, محمد جواد, ریحانه, مهدی. (1400). بررسی و نقد دیدگاه مفسرین دربارۀ آیۀ 89 سورۀ صافات. , 8(16), 29-54.
محمد جواد توکلی; مهدی ریحانه. "بررسی و نقد دیدگاه مفسرین دربارۀ آیۀ 89 سورۀ صافات". , 8, 16, 1400, 29-54.
توکلی, محمد جواد, ریحانه, مهدی. (1400). 'بررسی و نقد دیدگاه مفسرین دربارۀ آیۀ 89 سورۀ صافات', , 8(16), pp. 29-54.
توکلی, محمد جواد, ریحانه, مهدی. بررسی و نقد دیدگاه مفسرین دربارۀ آیۀ 89 سورۀ صافات. , 1400; 8(16): 29-54.

بررسی و نقد دیدگاه مفسرین دربارۀ آیۀ 89 سورۀ صافات

تفسیر پژوهی
مقاله 2، دوره 8، شماره 16، اسفند 1400، صفحه 29-54    اصل مقاله (672.45 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
محمد جواد توکلی* 1؛ مهدی ریحانه2
1استادیار دانشکده تربیت مدرس قرآن کریم مشهد
2دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرانی دانشکده علوم قرآنی مشهد.
چکیده
در قصص انبیاء (ع) به ‌مباحثی اشاره شده که شبهه ایجاد می‌کند و ظاهراً برداشت‌های گوناگون و بعضاً غیر معقولی از آنها می‌شود که با عصمت آن بزرگواران مغایر است. یقیناً ساحت مقدس معصومین (ع) اعم از پیامبران و امامان از بسیاری تهمت‌ها و توهین‌ها که در طول زمان به آنها نسبت داده شده مبرّاست. حضرت ابراهیم (ع) پیامبری اولوالعزم و دارای مقام امامت است؛ ولی قرآن کریم در عبارت «إِنىّ‏ سَقِیم» (صافات/ 89) به‌گونه‌ای دربارۀ برخورد آن حضرت با نمرودیان صحبت کرده که در نگاه اول شائبۀ دروغ‌گویی آن بزرگوار به ذهن متبادر می‌شود و همین ‌امر باعث ارائۀ تفسیرهای غیر واقع و خلاف حقیقت شده است. این مقاله با هدف بررسی آیۀ مذکور و نیل به تفسیر صحیح به روش تحلیلی ـ توصیفی سامان یافته و به این نتیجه رسیده است که: الف) اتهام دروغ‌گویی به حضرت ابراهیم (ع) بر اساس روایتی از ابوهریره مطرح شده که به دو دلیل مردود است: اول: اینکه عصمت، لازمۀ پیامبری است، لذا با دروغ‌گویی منافات دارد. دوم: ابوهریره در نقل روایت منفرد است و اغلب علمای رجال او را جرح کرده‌اند. ب) اگر سقیم را به معنی مریضی جسمانی بگیریم حضرت ابراهیم (ع) واقعا بیمار بود. این دیدگاه از باقی دیدگاه‏ها به واقعیت نزدیک‌تر است. زیرا با ظاهر آیه مغایر نیست و اگر به معنی پریشان‌حالی بگیریم که در ادبیات گذشته بوده است نیز صحیح است. نتیجۀ نهایی این است که این جواب نه دروغ و نه حتی توریه بوده است؛ نه ایشان از مریضی فعلی و نه آینده خود خبر داده‌اند؛ بلکه بیان احوال روحی خود از کفر آنان بوده است.
کلیدواژه‌ها
قرآن‌کریم؛ حضرت‌ابراهیم (ع)؛ عصمت‌انبیاء (ع)؛ إِنِّی سَقِیمٌ‏؛ شبهات‌عصمت
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. ابن أبى الحدید، عبدالحمید، (1378)، شرح نهج‌البلاغه، قم: مکتبة آیه الله المرعشی.
  3. ابن‌ابى‌حاتم، عبدالرحمن‌بن‌محمد، (1419ق.)، تفسیر القرآن العظیم (ابن‏ابى‏حاتم)، عربستان: مکتبه ‌نزارمصطفى الباز.
  4. ابن بابویه قمی، محمد‌بن علی، (1378ق.)، عیون أخبار الرضا (ع)، تهران: نشر جهان‏.
  5. ــــــــــــــــــــــــــ، (1403ق.)، الخصال، قم: انتشارات جامعه مدرسین.‏
  6. ابن جوزى، ابوالفرج عبدالرحمن‌بن‌على، (1422ق.)،‏ زاد المسیر فى علم التفسیر، بیروت: دار الکتاب العربی‏.
  7. ابن سعد، محمدبن‌سعد، (1410ق.)، الطبقات الکبرى، بیروت:‏ دار الکتب العلمیه.
  8. ابن شهرآشوب مازندرانى، محمد بن على، (1410ق.)، متشابه القرآن و مختلفه‏، قم: انتشارات بیدار‏.
  9. ابن طاوس، سید على بن موسى، (بی‌تا)، فرج المهموم، قم: دار الذخائر.
  10. ابن قتیبه، عبدالله‌بن‌مسلم‌، (بی‌تا)، تأویل مختلف الحدیث، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  11. ابن منظور، ابوالفضل محمد‌بن مکرم، (1414ق.)، لسان العرب، بیروت: دار صادر. ‏
  12. ابن‏عطیه‌آندلسی، عبدالحق‌بن‌غالب، (1422ق.)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  13. ابوالفتوح رازى، حسین بن على‏، (1408ق.)، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى.
  14. آقا‌حسینی، زراعتی، (1389)، «بررسی تطبیقی داستان حضرت ابراهیم در متون تفسیری و عرفانی تا قرن هفتم هجری»، الهیات تطبیقی، سال اول، ش دوم، صص 41- 64.
  15. بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین، (1361)، مخزن العرفان در تفسیر قرآن،‏ تهران: نهضت زنان مسلمان.
  16. بروجردى، سید محمد ابراهیم، (1366)، ‏ تفسیر جامع،‏ تهران: انتشارات صدر.
  17. بغوى، حسین بن مسعود، (1420ق.)، معالم التنزیل فى تفسیر القرآن‏، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
  18. بلخى، مقاتل بن سلیمان‏، (1423ق.)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث.
  19. تفتازانى، سعد‌الدین،‏ (1409ق.)، شرح المقاصد، افست قم: الشریف الرضی.‏
  20. حرّ عاملى، محمدبن‌حسن، (1409ق.)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت (ع).‏
  21. حرانی، حسن بن شعبه، (1404ق.)، تحف العقول، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  22. حسینی شیرازى، سید محمد، (1428ق.)، من فقه الزهراء، قم: رشید.
  23. ــــــــــــــــــــــ ، (بی‌تا)، إیصال الطالب إلى المکاسب، تهران: منشورات اعلمى.
  24. حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین بن احمد، (1363)، تفسیر اثنا عشرى‏، تهران: انتشارات میقات.
  25. حلی، ابن نما، (1406ق.)، مثیر الأحزان، قم: مدرسۀ امام مهدى‏ (ع).
  26. خویى، سید‌ابوالقاسم، (1418ق.)، التنقیح فی شرح العروه الوثقى‌، قم: تحت اشراف آقاى لطفى.
  27. دیمه‌کار، محسن، (1396)، «تفسیر بر اساس ترتیب نزول با سه قرائت»، دوفصلنامة علمی ـ پژوهشی حدیث‏پژوهی، سال نهم، ش هفدهم، صص 263- 296.
  28. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، (1412ق.)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان: دار العلم- الدار الشامیه.‌
  29. رشیدالدین میبدى، احمد بن ابى سعد، (1371)، کشف الأسرار و عده الأبرار، تهران: انتشارات امیر کبیر.
  30. زبیدى، (1414ق.)، تاج العروس من جواهر القاموس‌، بی‌جا: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع‌.
  31. زمخشرى، محمود، (1407ق.)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، بیروت: دار الکتاب العربی.
  32. سبحانی، جعفر، (1424ق.)، المواهب فی تحریر أحکام المکاسب، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
  33. ـــــــــــــ، (بی‌تا)، عصمه الأنبیاء، قم: مؤسسه امام صادق (ع).‏
  34. سبزوارى نجفى، محمدبن‌حبیب الله‏، (1419ق.)، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن‏، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  35. سیدرضی، محمدبن‌حسین، (1414ق.)، نهج‌البلاغه، قم: بی‌نا‏.
  36. سیوطى، جلال‌الدین‏، (1404ق.)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیه الله مرعشى نجفى‏.
  37. شبر، سید عبد الله‏، (1412ق.)، تفسیر القرآن الکریم (شبر)، بیروت: دار البلاغة للطباعة و النشر.
  38. شریف لاهیجى، محمد بن على‏، (1373)، تفسیر شریف لاهیجى، تهران: دفتر نشر داد‏.
  39. شعیری، تاج‌الدین، (1405ق.)، جامع الأخبار، قم‏: انتشارات رضى‏.
  40. شیخ مفید، محمدبن‌محمدبن‌نعمان، (1413ق.)، تصحیح الاعتقاد، قم: کنگره شیخ مفید‏.
  41. طالقانى، نظر على، (1373)،‏ کاشف الأسرار، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگى رسا.
  42. طباطبایى قمی، سید تقى، (1413ق.)، عمده المطالب فی التعلیق على المکاسب، قم: کتاب‌فروشى محلاتى.
  43. طباطبایى، سید محمد حسین، (1417ق.)،‏ المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزۀ علمیه قم.
  44. طبرسی، ابو منصور احمد بن علی، (1403ق.)، الإحتجاج، مشهد: نشر مرتضى.‏
  45. طبرسى، فضل بن حسن، (1377)، تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.
  46. ــــــــــــــــــــــ، (1372)، مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن‏، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  47. طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر، (1387ق.)، تاریخ الطبری، بیروت: دارالتراث.
  48. ــــــــــــــــــــــــــ، (1412ق.)، جامع‌البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه.
  49. طبری، محمد، (1386)، پاسخ جوان شیعى به پرسش‌هاى وهابیان،‏ تهران: نشر مشعر.‏
  50. طوسى، محمد بن حسن‏، (بی‌تا)، التبیان فى تفسیر القرآن‏، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  51. ـــــــــــــــــــــ، (1414ق.)، الأمالی، قم: انتشارات دارالثقافه.
  52. طیب، سید عبد الحسین‏، (1378)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
  53. علم‏الهدى، على بن الحسین، (1431ق.)، نفائس التأویل، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  54. علوى عاملى،‏ میرسیدمحمد، (بی‌تا)، لطائف غیبیه،‏ بی‌جا: مکتب السید الداماد.
  55. فاضل مقداد، (1422ق.)، اللوامع الإلهیه فی المباحث الکلامیه، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
  56. فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، (1409ق.)، عصمه الأنبیاء، بیروت: دارالکتب العلمیه‏.
  57. ــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1420ق.)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربى‏.
  58. ـــــــــــــــــــــــــــــــ، (1986م.)، الأربعین فی أصول الدین‏، قاهره: مکتبه الکلیات الأزهریه.
  59. فراء، ابوزکریا یحیى بن زیاد، (بی‌تا)، معانى القرآن‏، مصر: دارالمصریه للتألیف و الترجمه.
  60. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق.)، کتاب العین، قم: ‌ نشر هجرت.‌
  61. قاضی عیاض، (1407ق.)، الشفاء بتعریف حقوق المصطفى‏، عمان: دار الفیحاء‏.‏
  62. ــــــــــــ، (1421ق.)، شرح الشفاء، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  63. قرشى، سید على اکبر، (1371)، قاموس قرآن‏، تهران: دار الکتب الإسلامیه‏.
  64. ـــــــــــــــــــ، (1377)، تفسیر احسن الحدیث‏، تهران: بنیاد بعثت‏.
  65. قرطبى، محمد‌بن‌احمد، (1364)، الجامع لأحکام القرآن‏، تهران: انتشارات ناصرخسرو‏.
  66. کمره‌ای، محمد باقر، (1382ق.)، روضه کافى- ترجمه کمره‏اى‏، تهران: کتاب فروشى اسلامیه‏.‏
  67. کوفی، فرات بن ابراهیم، (1410ق.)، تفسیر فرات الکوفی، بی‌جا: مؤسسه چاپ و نشر.
  68. کاشانى، ملافتح‌الله‏، (1336)، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین‏، تهران: کتاب‌فروشى محمد حسن علمى‏.
  69. کشى، محمد بن عمر، (1348)، رجال الکشی، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
  70. کلینى‏، محمد بن یعقوب، (1362)، الکافی، تهران: اسلامیه.
  71. مازندرانی، مولى صالح، (1388ق.)، ‏شرح أصول الکافی لمولى صالح المازندرانی مولى صالح مازندرانى‏، تهران: دارالکتب الإسلامیه.‏
  72. مترجمان‏، (1356)، ترجمه تفسیر طبرى‏، تهران: انتشارات توس.
  73. مترجمان،‏ (1360)، ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن،‏ تهران: انتشارات فراهانى‏.
  74. مجلسی، محمد باقر، (1404ق.)، مرآه العقول‏، تهران: دار الکتب الإسلامیه.‏
  75. محلاتى، سیدهاشم رسولى محلاتى، (بی‌تا)، روضه کافى- ترجمه رسولى محلاتى‏، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه‏.
  76. محمدى شاهرودى، عبدالعلی، (1377)،‏ معانی الأخبار- ترجمه محمدى‏، تهران: دارالکتب الاسلامیه‏.
  77. مصطفوی، سیدجواد، (بی‌تا)، اصول کافى- ترجمه مصطفوى‏، تهران: کتاب‌فروشى علمیه اسلامیه‏.‏
  78. مصطفوى، حسن‏، (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب‏.
  79. مکارم شیرازی، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
  80. ـــــــــــــــــــ، (1411ق.)، القواعد الفقهیه، قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین (ع).
  81. منتظری نجف‌آبادى، حسین على، (بی‌تا)، رساله استفتائات (منتظرى)، بی‌جا: بی‌نا.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 455
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 267


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب