دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

 آمار

تعداد نشریات5
تعداد شماره‌ها116
تعداد مقالات1,317
تعداد مشاهده مقاله1,319,038
تعداد دریافت فایل اصل مقاله1,234,915
قاسمی شوب, محمد. (1400). بررسی روش تفسیری ابوبکر أصم معتزلی. , 8(16), 177-198.
محمد قاسمی شوب. "بررسی روش تفسیری ابوبکر أصم معتزلی". , 8, 16, 1400, 177-198.
قاسمی شوب, محمد. (1400). 'بررسی روش تفسیری ابوبکر أصم معتزلی', , 8(16), pp. 177-198.
قاسمی شوب, محمد. بررسی روش تفسیری ابوبکر أصم معتزلی. , 1400; 8(16): 177-198.

بررسی روش تفسیری ابوبکر أصم معتزلی

تفسیر پژوهی اثری
مقاله 8، دوره 8، شماره 16، اسفند 1400، صفحه 177-198    اصل مقاله (452.8 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
محمد قاسمی شوب*
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و تحقیقات و پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین (ع)
چکیده
آرای مفسران متقدم، به دلیل نزدیکی آنها به عصر رسالت، همواره مورد توجه مفسران متأخر بوده است. در این میان، بسیاری از آرای تفسیری متقدم، به دلیل اختلاف‌های عقیدتی ـ کلامی و نزاع‌هایی که جهان اسلام با آن درگیر بوده، از میان رفته است و صرفاً بخش‌هایی از آنها در میان سایر آثار، بر جای مانده است. یکی از مفسران متقدم که آثار وی چنین وضعیتی پیدا کرده است، ابوبکر أصم، مفسر معتزلی قرن سوم هجری است. با وجود آنکه وی تفسیری دربارة قرآن داشته است، اما مجموعة مکتوبِ مدوّن و مستقلی از او، در دسترس نیست. با این حال، آرای تفسیری این عالِم معتزلی، در برخی کتب تفسیری، مانند مفاتیح‌الغیب، تبیان و مجمع‌البیان، به صورت پراکنده نقل و گزارش شده است. شناخت این تفسیر، از آن ‌جهت ضروری است که نمایان‌گر پایة تفکر معتزلی و بیان‌گر سیر تکاملی تفسیر قرآن کریم است؛ لذا این نوشتار در صدد است با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، به تبیین روش تفسیری او بپردازد. بر اساس آثار بر جای مانده از تفسیر ابوبکر أصم، وی مفسری معتزلی و عقل‌گراست که در تفسیرش از روش‌های عقلی و جدلی و نیز توجه به سیاق آیات، اسباب نزول، ادبیات عرب و نیز مسائل فقهی بهره گرفته است.
کلیدواژه‌ها
ابوبکر أصم؛ معتزله؛ روش تفسیری؛ عقل
مراجع
  1. قرآن کریم، ترجمه: عبدالمحمد آیتی.
  2. ابن حجر عسقلانی، (1407 ق)، لسان المیزان، لبنان: دارالفکر.
  3. ابن مرتضی زیدی، احمد بن یحیی، (1408 ق)، طبقات المعتزله، لبنان: منشورات دارالمکتبه
  4. ابن ندیم، محمد بن یعقوب، (1350)، الفهرست، تحقیق رضا تجدد.
  5. اشعری، سعد بن عبدالله، (1360)، المقالات و الفرق، تصحیح محمدجواد مشکور تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  6. اقبال، عباس، (1345)، خاندان نوبختی، تهران: کتابخانه طهوری.
  7. امین، احمد، (1371 ق)، ضحی الاسلام، قاهره: مطبعة لجنة التألیف و النشر و الترجمه.
  8. بغدادی، عبدالقاهر، (1367)، الفرق بین الفرق، ترجمة محمدجواد مشکور، بی‌جا، انتشارات اشراقی.
  9. بلخی، ابوالقاسم؛ قاضی عبدالجبار، جشمی، حاکم، (1439 ق)، فضل الاعتزال و طبقات المعتزلة، به کوشش فؤاد سید، بیروت: دارالفارابی.
  10. ثعلبی، ابواسحاق احمد بن ابراهیم‏، (1422 ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی‏.
  11. حلبی، علی‌اصغر، (‏1374)، آشنایی با علوم قرآنی، تهران‏: اساطیر.
  12. ذهبی، شمس‌الدین، (1417 ق)، سیر اعلام النیلاء، بیروت: مؤسسه الرساله.
  13. زرزور، عدنان، (1391)، حاکم الجشمی و منهجه فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الرساله.
  14. زرکلی، خیرالدین، (1980 م)، الاعلام، بیروت.
  15. سزگین، فؤاد، (1412 ق)، تاریخ تراث عربی، قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی.
  16. سید مرتضی، على بن حسین (1998)، أمالی المرتضى، قاهره، دار الفکر العربی.
  17. سید مرتضی، على بن حسین (1377)، تنزیه الأنبیاء علیهم السلام، قم، دار الشریف الرضی.
  18. شیخ صدوق، محمد بن على (1378ق)، عیون أخبار الرضا علیه السلام، تهران، نشر جهان.
  19. طبرسی، فضل بن حسن، (‏1372)، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن‏، تهران‏: انتشارات ناصرخسرو.
  20. طوسى، محمد بن حسن، (‏1407 ق)، ‏الخلاف‏، قم‏: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
  21. فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، (1420 ق)، مفاتیح‌الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  22. قاضی عبدالجبار معتزلی، (بی‌تا)، المغنی فی ابواب التوحید و العدل‌، به کوشش عبدالحلیم محمود و سلیمان دنیا، قاهره‌، الدار المصریة للتألیف و الترجمه.‌
  23. ملطی‌، محمد، (1368 ق)، التنبیه و الرد، به کوشش محمد زاهد کوثری‌، مکتب نشر الثقافة الاسلامیه‌.
  24. مفتخری، حسین؛ باقری‌زاد گنجی، نبی‌اله، (1388)، «بازشناسی جنگ‌های امیرالمؤمنین علی از دیدگاه فرقه‌های کلامی»، تاریخ اسلام، سال دهم، صص7- 39.
  25. نوبختی، ابومحمد حسن بن موسی، (1381)، فرق الشیعه، ترجمة محمدجواد مشکور، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 228
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 249


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب