تعداد نشریات | 5 |
تعداد شمارهها | 108 |
تعداد مقالات | 1,228 |
تعداد مشاهده مقاله | 1,147,441 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,006,645 |
انسانشناسی در آیینه قرآن | ||
تفسیر پژوهی | ||
دوره 10، شماره 19، شهریور 1402، صفحه 339-377 اصل مقاله (466.12 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22049/quran.2023.14626 | ||
نویسنده | ||
مرتضی قاسمی خواه* | ||
دانش آموخته دکتری مدرسی معارف اسلامی، گرایش اخلاق. دانشگاه قرآن و حدیث قم. ایران. | ||
چکیده | ||
کلید انسان شناسی یکی از مباحث مهم هر مکتب و از جمله اسلام است. انسان شناسیِ مصطلح در غرب، با شناخت انسان در فرهنگ دینی متفاوت است. انسان شناسی در متون دینی به معنای خودشناسی است. انسان شناسی از جهت روش شناخت، چهار نوع است: تجربی، شهودی، فلسفی و دینی. مقاله حاضر برای شناخت انسان، روش دینی را برگزیده و با روش توصیفی - تحلیلی و از نوع کتابخانه ای به این سؤال پاسخ می دهد که انسان شناسی در آیینه قرآن چگونه است؟ یکی از ویژگیهای اساسی روش دینی، جامعیت شناخت انسان است. همه ابعاد و ویژگی های انسان را در یک مقاله نمی توان معرفی کرد و این نوشتار به بررسی مهم ترین ارکان انسانشناسی از منظر قرآن پرداخته است. دستاوردهای نگارش کنونی این است که انسان، دو بُعدی آفریده شده و بُعد روحانی او از بُعد جسمانیاش مهم تر است و محدود کردن انسان به نیازهای مادی، ظلم به انسان است. مقام خلافت الهی، بارزترین مقام انسان است و جانشینی انسان از سوی خدا منحصر به حضرت آدم نیست. ستایش های خدا از انسان، ناظر به فطرت گرایی انسان و نکوهش های الهی درباره انسان و ناظر به طبیعت گرایی انسان است. کرامت انسان مربوط به خصوصیات ذاتی اوست. حق حیات از مهم ترین حقوق انسان است که دارای دو نوع مادی و معنوی است. نهایتاً زندگی انسان به دنیا محدود نمیشود و آخرت بازتاب زندگی دنیایی انسان است. | ||
کلیدواژهها | ||
انسان شناسی؛ آفرینش انسان؛ جانشینی انسان؛ کرامت؛ حیات؛ ارتباط دنیا و آخرت | ||
مراجع | ||
قرآن کریم.
ابن شعبه حرانی، حسن (1363 ق). تحف العقول. ترجمة علی اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین.
الوندیان و بداشتی (1398). «انسانشناسی از دیدگاه ابنسینا»، 33، 73-90.
تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، مصطفی درایتی، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات.
جوادی آملی، عبدالله (1388). تسنیم. قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1381). صورت و سیرت انسان در قرآن. تحقیق غلامعلی امین دین، چاپ دوم، قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1384). حیات حقیقی انسان در قرآن. تحقیق غلامعلی امین دین، چاپ دوم، قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388الف). قرآن در قرآن. محمد محرابی، چاپ هشتم، قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388ب). حق و تکلیف در اسلام. تحقیق مصطفی خلیلی، چاپ سوم، قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389الف). تفسیر انسان به انسان. تحقیق محمدحسین الهیزاده، چاپ پنجم، قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389ب). قرآن حکیم از منظر امام رضا علیهالسلام، چاپ هفتم، قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389ج). جامعه در قرآن. تحقیق مصطفی خلیلی، چاپ سوم، قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389د). فلسفة حقوق بشر. چاپ ششم، قم: انتشارات مؤسسه اسراء.
خسروپناه، عبدالحسین و میرزایی، رضا (1389). «چیستی انسان شناسی»، انسان پژوهی دینی، 24، 35-56.
رضایی اصفهانی، محمدعلی و حسین صدیق (1393). «بررسی تطبیقی تفسیر آیه کرامت»، مطالعات تفسیری، 19، 111-126.
روحانی راوری و طالبزاده (1390). «انسان شناسی در اندیشه کانت»، 11 و 12، 73-88.
سبحانی نیا، محمدتقی (1397). اخلاق رانندگی. چاپ اول، قم: انتشارات با هوش.
سبحانی نیا، محمد (1394). «کرامت اقتضایی انسان در بوته نقد»، معارف قرآن، 22، 107-136.
سیدرضی، محمدبنحسین (1414ق). نهج البلاغة، تحقیق صبحی صالح، چاپ اول، قم: هجرت.
شعبانی ورکی، بختیار (1374). «انسان شناسی و کاربرد آن در تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی(ره)»، کنگره بررسی اندیشه و آثار تربیتی حضرت امام خمینی(ره)، 24-34.
طباطبایی، محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان، تحقیق محمدجواد بلاغی، چاپ سوم، تهران.
طبرى، ابوجعفر محمد بن جریر (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه.
طوسى، محمد بن حسن (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن، ج۳، احمد قصیر عاملى، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
عباسی و موحد (1397). «انسانشناسی از منظر نهجالبلاغه (باتاکید بر خطبه 32)»، 58: 45-64.
فرزانه (1384). «انسان شناسی در صحیفة سجادیه»، 15: 69-86.
قربان (1396). «انسان شناسی پولس: بررسی و نقد»، معرفت ادیان، 30: 97-116.
کازرونی، سید مصطفی (۱۳۹۴). «بررسی تطبیقی انسان شناسی قرآنی با انسان شناسی غربی با توجه به مبانی اعتقادی شیعه»، حسنا، ۲۵: 170-211.
مازن (1394). «انسانشناسی از دیدگاه ابن عربی»، شناخت، 73: 221-240.
مجتبوی، سید جلال الدین (بیتا). «مبانی نظام اخلاقی در اسلام»، مجله فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، شماره 2، این مقاله در سایت زیر منتشر شده است:
http://morsalat.ir/Portal/home/?paper/51103/103428/18317/
محمدی ری شهری، محمد (1387). انسان شناسی از منظر قرآن و حدیث، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: مؤسسه دارالحدیث.
مشایخی، محمدمهدی و حمید آریان (1398). «کرامت ذاتی انسان در قرآن، مولفه ها و لوازم وجودی»، قرآن شناخت، 23: 37-56.
مصباح یزدی، محمدتقی (1393). معارف قرآن، چاپ هفتم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1391). فلسفة اخلاق، تهران: انتشارات صدرا.
ناصح و اسدی (1395). «انسان شناسی در اندیشة امام خمینی(ره)»، پژوهشنامه متین، 71: 129-143. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 206 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 151 |