آمار
| تعداد نشریات | 5 |
| تعداد شماره‌ها | 108 |
| تعداد مقالات | 1,228 |
| تعداد مشاهده مقاله | 1,146,445 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,004,995 |
بررسی تفسیری آیه ی خمس با محوریت تحلیل مناظره ی امام رضا (ع) (برتری عترت بر امت) | ||
| تفسیر پژوهی | ||
| دوره 10، شماره 20، اسفند 1402، صفحه 377-406 اصل مقاله (367.51 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22049/quran.2024.28885.1420 | ||
| نویسندگان | ||
| باب اله محمدی* 1؛ کاظم امیدی2 | ||
| 1دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه قم. قم، ایران | ||
| 2دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز. تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| کنکاش در آیات قرآن کریم بر فضایل و برگزیدگی خاندان پیامبر (ص) دلالت دارد. از جمله ی این آیات، آیه ی خمس (41 سوره ی انفال) است. با توجه به اهمیت مفاد این آیه از دیدگاه مسلمانان، امام رضا (ع) نیز یکی از ادله ی برتری عترت بر امت را همین آیه قرار داده است. بر اساس مناظره ی امام (ع) در این آیه، خداوند سهم خویشاوندان پیامبر (ص) را به سهم خود و سهم رسول‌الله قرین ساخته است. امام رضا (ع) مصداق کلمه ی «لذی القربی» را خاص اهل بیت پیامبر (ص)، یعنی امام معصوم (ع) معرفی نموده و تعلق گرفتن خمس به عترت را وجه تمایز و برتری آنها بر امت می داند. در این میان اهل سنت برای کلمه ی «لذی القربی» چهار وجه (1- همه ی قریش 2- بنی هاشم و بنی مطلب 3- فقط بنی هاشم 4- آل محمد (ص)) بیان کرده اند. علماء امامیه نیز وجوهی همچون امام معصوم (ع)، خاندان پیامبر (ص) و ... برای واژه ی مورد نظر بیان کرده اند. نتیجه‌ی مباحث مطروحه در این مجال نشان دهنده‌ی این است که مراد از واژه‌ی «ذی القربی» امام (ع) است. همچنین مصداق واژه‌های یتامی، مسکین و ابن‌السبیل آل پیامبر (ص) هستند. در این زمینه اقوال متفاوتی وجود دارد. تا حد امکان بر آن شده‌ایم که به تحلیل و بررسی آنها با توجه به اقوال فریقین و روایات بپردازیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام رضا (ع)؛ سوره‌ی انفال؛ خمس؛ ذی‌القربی؛ عترت | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن‌اثیر (جزری)، مبارک بن محمّد (۱۳۶۷). النّهایة فی غریب الحدیث و أثره، قم: مؤسّسه ی مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن ادریس، محمد بن احمد (۱۴۱۰). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (و المستطرفات)، تصحیح حسن بن احمد الموسوى و ابوالحسن ابنمسیح، قم.
ابن بابویه (صدوق)، محمّد بن علی(۱۳۷۳). عیون أخبار الرضا (ع)، تهران: نشر صدوق.
ــــــــــــــــــــــــــــ (۱۴۱۳). من لا یحضره الفقیه، تصحیح علی اکبر غفارى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه ی مدرسین حوزه ی علمیه ی قم.
ابن شعبه حرانى، حسن بن على (۱۳۶۳). تحف العقول، مصحح: علی اکبر غفارى، قم: جامعین مدرسین.
ابن طاووس، على بن موسى (بیتا). اللهوف على قتلى الطفوف، تهران: جهان.
ابن عطیه، عبدالحق بن غالب (۱۴۲۲). المحرر، الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
ابن‌منظور، محمّد بن مکرم (۱۴۰۸). لسان‌العرب، بیروت، دار إحیاء التّراث العربی.
اشتهاردی (ابن جنید)، شیخ علی پناه (بیتا). مجموعه فتاوای ابن جنید، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین بقم المقدسه.
انصاری، مرتضی محمدامین (۱۴۱۵). کتاب الخمس، قم: بی‌نا.
بحرانی، یوسف بن احمد (بیتا). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهر، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه ی مدرسین حوزه ی علمیه ی قم.
برزنجی، صباح (1380). بررسی تطبیقی آیه ی خمس، مجله ی مقالات و بررسی ها، (۶۹)، 95-116.
بیضاوى، عبدالله بن عمر (۱۴۱۸). أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جزیری، عبدالرحمن بن محمد (۱۴۲۴). الفقه علی المذاهب الأربعه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
جیلانى، رفیع الدین محمد بن محمد مؤمن (۱۳۸۳). الذریعة إلى حافظ الشریعه، تصحیح محمدحسین درایتى، قم: دارالحدیث.
حر عاملى، محمد بن حسن (۱۴۲۵). إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت: اعلمی.
ــــــــــــــــــــــ (۱۴۰۹). وسائل الشیعة، تصحیح مؤسسه ی آل البیت علیهم السلام، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
حسکانى، عبیدالله بن عبدالله (۱۴۱۱). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمدباقر محمودى، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسة الطبع و النشر.
حسینی تهرانی، سید محمدحسین (۱۴۲۶). امام شناسی، مشهد: نشر علامه طباطبایی.
حلى، حسن بن یوسف (۱۴۱۱). رجال العلامة الحلی، تصحیح محمدصادق بحرالعلوم، قم: دارالذخائر.
ـــــــــــــــــ (۱۴۱۳). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه ی مدرسین حوزه ی علمیه ی قم.
خوئی، ابوالقاسم (بیتا). المستند فی شرح العروه الوثقی، قم: احیاء آثار الام الخوئی.
ــــــــــــــ (۱۳۹۱). معجم الرجال الحدیث، ترجمه و تحقیق: عبدالهادی فقهی زاده، تهران: امیرکبیر.
دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۷). لغت‌نامه ی دهخدا، تهران: مؤسّسه ی لغت‌نامه ی دهخدا.
رازی، عبدالقادر محمد بن ابیبکر (۱۹۹۳). مختارالصحاح، بیروت: دارالفکر.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (۱۴۱۲). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت - دمشق: دارالقلم - الدارالشامیة.
رامپوری، غیاث الدین (۱۳۶۲). فرهنگ غیاث الغات، تهران: کانون معرفت.
راوندى (قطب)، سعید بن هبه الله (۱۴۰۵). فقه القرآن، قم: کتابخانه ی عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى.
زبیدی، مرتضی (۱۴۱۴). تاج‌العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر للطّباعة و النّشر و التوزیع.
زمخشرى، محمود بن عمر (۱۴۰۷). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دارالکتاب العربیه.
سیوری، فاضل مقداد (۱۳۷۳). کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران: مرتضوی.
شیرازی، ابواسحاق علی بن ابراهیم (بیتا). المذهب فی فقه الامام الشافعی، بیروت: دارالفکر.
صابونی، محمدعلی (۱۹۸۶). روائع البیان فی تفسیر آیات الاحکام، بیروت: عالم الکتب.
طباطبایی، سید محمدحسین (بیتا). المیزان فی تفسیر آیات القرآن، بیروت: دارالتعارف.
طبرسی، فضل بن الحسن (بیتا). مجمع‌البیان، تهران: المکتبة العلمیة الاسلامیة.
طبری، محمد بن جریر (۱۳۲۹). جامع البیان، قاهره: دار المعرفة.
طریحی، فخرالدین (۱۳۷۵). مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
طوسى، محمد بن الحسن (۱۴۰۷). تهذیب الأحکام، تصحیح حسن الموسوى خرسان، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
ـــــــــــــــــــــ (۱۳۷۳). رجال طوسی، تصحیح جواد قیومى اصفهانى، قم: مؤسسه‌ی النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین بقم المقدسه.
ـــــــــــــــــــــ (بیتا). فهرست، تصحیح عبدالعزیز طباطبائى، قم: مکتبة المحقق الطباطبائی.
طیب، عبدالحسین (۱۳۶۹). اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
عیاشى، محمد بن مسعود (۱۳۸۰). تفسیر عیاشی، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
فاکر میبدی (1391). تفسیر مقارن آیه ی شریفه ی خمس، مجله ی مطالعات تفسیری، (۱۰)، 7-30.
فیض کاشانى، محمدمحسن بن‌شاه مرتضى (۱۴۰۶). الوافی، اصفهان: کتابخانه ی امام أمیرالمؤمنین على علیه السلام.
قـرشی، سـید علی اکبر (۱۳۷۷). تفسیر احسن الحدیث، چاپ سوم، تـهران: بـنیاد بعثت.
قرطبی، محمد بن احمد (۱۹۸۰). الجامع لأحکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قمی، علی بن ابراهیم (۱۳۶۷). تفسیر قمی (منسوب به علی بن ابراهیم قمی)، تحقیق سید طیب موسوی جزایری، قم: دارالکتاب.
کاشانى، فتحالله بن شکرالله (بیتا). منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران: کتابفروشى اسلامیه.
کلینى، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷). الکافی، تصحیح علی اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
ــــــــــــــــــــ (۱۳۷۲). اصول کافی، قم: انتشارات اُسوه.
لاهیجی (اشکورى)، محمد بن على (۱۳۷۳). تفسیر شریف لاهیجى، تصحیح جلال الدین محدث، تهران: دفتر نشر داد.
ماوردى، على بن محمد (بیتا). النکت و العیون تفسیر الماوردى، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
مجلسی اول، محمدتقی (۱۴۱۴). لوامع صاحب قرانی، قم: مؤسسه ی اسماعیلیان.
مجلسی، محمّدباقر (۱۴۰۳). بحارالانوار، بیروت: مؤسّسة الوفاء.
مراغی، احمد بن مصطفى (بیتا). تفسیر المراغی، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
مظفّر، محمّدرضا (۱۴۱۲). منطق، بیروت: النّعمان.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (۱۳۷۴). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نجفی، محمدحسن (بیتا). جواهرالکلام فی الشرح شرائع الإسلام، بیروت: دارالإحیاء، التراث العربی.
نیکزاد، عباس (1396). تأملی پیرامون صاحبان (مستحققین) خمس، مجله ی پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، (۵۳)، 161-178. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 101 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 54 |
||