آمار
| تعداد نشریات | 5 |
| تعداد شماره‌ها | 116 |
| تعداد مقالات | 1,331 |
| تعداد مشاهده مقاله | 1,334,074 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,264,687 |
کاربست سیره در تفسیر قرآن کریم، مطالعه‌ی موردی تفسیر روح‌المعانی | ||
| تفسیر پژوهی اثری | ||
| دوره 10، شماره 20، اسفند 1402، صفحه 189-221 اصل مقاله (463.07 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22049/quran.2024.28741.1414 | ||
| نویسندگان | ||
| فرشته تقی زاده چیمه1؛ محمدرضا شاهرودی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. تهران، ایران | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران. تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| کاربست سیره در تفسیر قرآن کریم در ارتباط با آیاتی که به طور مستقیم به سیره‌ی پیامبر (ص) مربوط می‌شود، از اصول تفسیر محسوب می‌گردد. به علاوه سیره باید در تبیین آیات دیگر نیز مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که سیره، ابعادی از بیان لازم در تفسیر آیات را که دیگر مدارک از ارائه‌ی آن ناتوان‌اند، میسر می‌سازد. آن سان که شناخت سیره‌ی پیامبر (ص)، ما را از تحریفات معنوی و خرافات راه‌یافته به ساحت قرآن و سردرگمی‌هایی که ممکن است در مقام شناخت و تفسیر قرآن با آن روبه‌رو شویم، رها می‌کند. در میان تفاسیری که به سیره‌ی پیامبر (ص) نیز عنایت داشته «روح‌المعانی» است که به عنوان یکی از منابع مهم تفسیری اهل‌سنت و در حکم دائره‌المعارف تفسیری و جامع آراء پیشینیان در نظر گرفته می‌شود. اما به این مسئله که کاربست سیره در تفسیر روح‌المعانی تا چه حد به‌درستی صورت‌گرفته، تاکنون در مطالعات پیشین پرداخته نشده است؛ لذا در این پژوهش به شیوه‌ی توصیفی - تحلیلی و با مطالعه‌ی موردی، آیات تطهیر، مباهله و شرح صدر که عدم توجه به سیره در فهم آنها تفسیر ناقصی از این آیات ارائه می‌دهد، در روح‌المعانی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن نشان می‌دهد که آلوسی با وجود عنایت به سیره‌ی پیامبر (ص)، شیوه‌ی علمی صحیحی در پیش نگرفته و علاوه بر گزینشی عمل‌کردن در بهره‌گیری از سیره با نگاه غیرجامع خود، تفسیری ناصحیح و غیرعلمی از این آیات ارائه کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آلوسی؛ اصول تفسیر؛ روح‌المعانی؛ سیره‌ی پیامبر (ص) | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
ابن اثیر، مبارک بن محمد (1367). النهایه فی غریب الحدیث والاثر، تحقیق محمودمحمد طناحی و طاهراحمد زاوی، قم: مؤسسه ی مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن شهرآشوب، محمد بن علی(1379ق). مناقب آل ابی‌طالب، قم: علامه.
ابن فارس، احمد بن فارس(1404ق). معجم مقاییس اللغه، تحقیق هارون عبدالسلام محمد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر(1419ق). تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق. لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابن هشام، عبدالملک بن هشام(بیتا). السیره النبویه، إبیاری ابراهیم، سقا مصطفی، شبلی عبدالحفیظ، بیروت.
أبوریه، محمود(1420ق). أضواء علی سنه المحمدیه، أو دفاع عن الحدیث، قم: مؤسسه ی انصاریان للطباعه و النشر.
ازهری، محمد بن احمد(1421ق). تهذیب اللغه، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
آلوسی، سید محمود(1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیه.
بابایی، علی‌اکبر(1387). روش‌شناسی تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حسکانی، عبیدالله بن عبدالله(1411ق). شواهد التنزیل لقواعدالتفضیل فی الآیات النازله فی اهل البیت (ص)، تحقیق محمدباقر محمودی، قم: مجمع احیاءالثقافه الاسلامیه.
دوست محمدی، میثم، و نوروزی، رضا(۱۳۹۵). تبیین مصادیق اهل البیت در آیه تطهیر و نقد دیدگاه آلوسی، فصلنامه ی مطالعات تفسیری، (28).
ذهبی، محمدحسین (بیتا). التفسیر و المفسرون، قاهره: مکتبه وهبه.
رسولی محلاتی، سید هاشم (1363). داستان شق صدر، مجله ی پاسدار اسلام، (39).
راغب اصفهانی، حسن (۱۴۱۲ق). مفردات الفاظ القرآن، حسین بن محمد، بیروت: دارالشامیه.
الزرقانی، محمد بن عبدالباقی(۱۴۱۷ق). شرح الزرقانی علی المواهب اللدنیه بالمنح المحمدیه، بیجا: دارالکتب العلمیه.
زمخشری، محمود (۱۴۰۷ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، بیروت: دارالکتاب العربی.
سیدعلوی، سید ابراهیم(۱۳۷۰). نقد آراء سیره‌نویسان در داستان شق صدر، آینه ی پژوهش، (10).
السیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر(۱۴۰۴ق). الدرالمنثور فی تفسیرالماثور، قم: کتابخانه ی آیه الله مرعشی نجفی.
ــــــــــــــــــــــــ (بیتا). الخصائص الکبری، بیروت: دارالکتب العلمیه.
طباطبایی، سید محمدحسین(۱۴۱۷). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه ی مدرسین حوزه ی علمیه ی قم.
ـــــــــــــــــــــ(۱۳۷۸ق). ترجمه المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه ی مدرسین حوزه ی علمیه ی قم.
طبرسی، فضل بن حسن(1360). ترجمه مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق رضا ستوده، تهران: فراهانی.
طبرسی، احمد بن علی (بیتا). الاحتجاج علی اهل اللجاج، ترجمه ی احمد غفاری مازندرانی، تهران: المکتبه المرتضویه.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر(۱۴۱۲ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
ـــــــــــــــــــــ(بیتا). تاریخ الطبری، تاریخ الامم والملوک، بیروت.
طریحی، فخرالدین بن محمد(1362). مجمع‌البحرین، تحقیق و تصحیح احمد حسینی اشکوری، تهران: مکتبه المرتضویه.
عسکری، سید مرتضی(۱۳۸۷). برگستره ی کتاب و سنت، ترجمه ی محمدجواد کرمی، بیجا: دانشکده اصول‌الدین.
ــــــــــــــــــــ(۱۴۱۸ق). المصطلحات الاسلامیّه، جمع سلیم الحسنی، بیجا: کلیه اصول‌الدین.
غزالی، محمد(۱۴۲۷ق). فقه السیره، دمشق: دارالقلم.
فخررازی، محمد بن عمر(۱۴۲۰ق). مفاتیح‌الغیب، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
فرات کوفی، فرات بن ابراهیم(۱۴۱۰ق). تفسیر فرات الکوفی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
فراهیدی، خلیل بن احمد(۱۴۰۹ق). العین، قم: هجرت.
فیومی، احمد بن محمد(۱۴۱۴ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: مؤسسه ی دارالهجره.
قاسم‌پور، محسن(۱۳۸۹). بررسی دیدگاه آلوسی در آیه ی مباهله از منظر مفسران شیعه، مجله ی مطالعات اسلامی علوم قرآن و حدیث، (۸۴).
قرطبی، محمد بن احمد(۱۳۶۴). الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.
قمی، علی بن ابراهیم(۱۳۶۳). تفسیر القمی، قم: دارالکتاب.
مجلسی، محمدباقر(۱۴۰۳ق). بحارالانوار، تحقیق جمعی از محققان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
معرفت، محمدهادی (۱۳۹۵). معرفت قرآنی، (درس‌گفتارهایی منتشر نشده از آیت‌الله معرفت)، مجید رضایی دوانی، قم: دانشگاه مفید.
نیشابوری، مسلم بن حجَاج(بیتا). صحیح مسلم، بیجا: بینا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 344 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 206 |
||