آمار
| تعداد نشریات | 5 |
| تعداد شماره‌ها | 117 |
| تعداد مقالات | 1,383 |
| تعداد مشاهده مقاله | 1,394,036 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,363,433 |
نمادسازی قرآن کریم در داستان حضرت ابراهیم (ع) | ||
| تفسیر پژوهی اثری | ||
| دوره 11، شماره 21، بهمن 1403، صفحه 343-381 اصل مقاله (457.52 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22049/quran.2024.29236.1429 | ||
| نویسندگان | ||
| امیر جباری1؛ داود معماری* 2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی‌ارشد علوم قرآن و حدیث دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره). قزوین، ایران | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره). قزوین، ایران | ||
| چکیده | ||
| قرآن کریم دربردارنده مجموعه داستان‌هایی درباره انبیاء الهی است که در خلال آنها به روشنی تقابل حق و باطل در طول تاریخ و جوامع بشری ترسیم شده است. داستان رازآلود ابراهیم (ع)، یکی از نمونه‌های آن است که شخصیت‌های مثبت و منفی آن برای آیندگان تصویرپردازی و نمادسازی شده‌اند. نمادسازی در این داستان مبتنی بر «افراد و شخصیت‌ها» و «وقایع و عوامل‌طبیعی» است. قهرمانان مثبت این قصه عبارتند از: ابراهیم (ع)که نماد شخصیتی انقلابی در تحقق آیین توحیدی و مبارز در مواجه با ظواهر طاغوتی است و هاجر نماد ولایت‌مداری، اسماعیل نماد بندگی و تسلیم محض، اسحاق نماد امید و بصیرت و ساره نماد همدلی و دلدادگی. شخصیت‌های منفی همچون نمرود، آزر و قومش نیز به ترتیب نماد استکبار، حق‌گریزی و ارتجاع و تعصب‌اند. افزون بر آن، قرآن مجید در اقدامی بدیع، وقایع و عوامل طبیعی را نیز نمادسازی کرده است. در این داستان، کعبه نماد توحید و وحدت امت اسلامی، صفا و مروه نماد پاسداشت از شعائر الهی، اجرام آسمانی نماد برهان مستدل، بت نماد طاغوت و تبر نماد مبارزه به تصویر درآمده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قصص قرآنی؛ داستان ابراهیم(ع)؛ نمادسازی؛ شخصیت‌های مثبت و منفی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم (1418ق.)، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
انصاری، خواجه عبدالله (۱۳۸۲ش.)، مناجات‌نامه، تصحیح و مقابله محمد حماصیان، کرمان: انتشارات خدمات فرهنگی کرمان.
فخر رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰ق.)، التفسیرالکبیر، بیروت: دار إحیاءالتراث العربی.
ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق.)، لسان العرب، بیروت: دارصادر.
ابن‌هشام، عبدالملک بن هشام (بیتا)، السیره النبویه، بیروت: دارالمعرفه.
ابن ابى حاتم، عبدالرحمن بن محمد (1419ق.)، تفسیرالقرآن العظیم، عربستان: مکتبه نزار مصطفى الباز.
ابن ابى زمنین، محمدبن عبدالله (1424ق.)، تفسیرابن ابى زمنین، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن أبی الحدید، عبدالحمیدبن به الله (1404ق.)، شرح نهج البلاغةلابن أبی الحدید، قم: مکتبه آیت‌الله المرعشی النجفی.
ابن أبی زینب، محمدبن ابراهیم (1397ق.) الغیبه للنعمانی، تهران: نشرصدوق.
ابن جوزى، عبدالرحمن بن على (1422ق.)، زادالمسیر فى علم التفسیر، بیروت: دارالکتاب العربی.
ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد (۱۳۶۳ش.)، العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ابن شعبه حرانى، حسن بن على (1404ق.)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
ابن عربى، محمدبن على (1422ق.)، تفسیرابن عربى (تأویلات عبدالرزاق)، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
ابن عطیه، عبدالحق بن غالب (1422ق.)، المحررالوجیزفى تفسیرالکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (1411ق.)، تفسیرغریب القرآن، بیروت: دار و مکتبه الهلال.
ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر (۱۴۰۷ق.)، البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر.
ابوحیان، محمدبن یوسف (1420ق.)، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دارالفکر.
ازرقی، محمدبن عبدالله (۱۴۱۶ق.)، اخبارمکه و ما جاء فیها من الآثار، بیروت: دارالاندلس.
ازهری، محمدبن احمد (1421ق.)، تهذیب اللغه، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
برقی، احمدبن محمد بن خالد (1371ق.)، المحاسن، قم: دارالکتب الاسلامیه.
بروجردی، محمدابراهیم (1366ش.)، تفسیرجامع، تهران: صدر.
بلعمی، محمدبن محمد (۱۳۷۸ش.)، تاریخنامه طبری، تحقیق: محمدروشن، تهران: سروش.
پورنامداریان، تقی (1384ش.)، رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی: تحلیلی از داستان‌های عرفانی فلسفی ابن سینا و سهروردی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ثعلبى، احمدبنمحمد (1422ق.)، الکشف والبیان، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
جزائری، نعمت الله (۱۳۸۱ش.)، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، ترجمه فاطمه مشایخ، تهران: فرحان.
جصاص، احمدبن علی (1405ق.)، احکام القرآن، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
جعفریان، رسول (۱۳۸۴ش.)، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشرمشعر.
جفری، آرتور (1386ش.)، واژه‌های دخیل در قرآن مجید، تهران: نشرتوس.
جوادی آملی، عبدالله (1395ش.)، تسنیم؛ تفسیرقرآن کریم، قم: اسراء.
جوالیقی، موهوب بن احمد (1995م.)، المعرب من الکلام الأعجمی على حروف المعجم، قاهره: دارالکتب المصریه.
جوزجانی، منهاج‌الدین سراج (۱۳۶۳ش.)، طبقات ناصری تاریخ ایران و اسلام»، تحقیق: عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
چدویک، چارلز (1390ش.)، سمبولیسم، ترجمه مهدی سحابی، تهران: نشرمرکز.
حائرى طهرانى، على (1338ش.)، مقتنیات الدرر، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
حسن بن على، امام یازدهم(ع) (1409ق.)، التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری(ع)، قم: مدرسه الإمام المهدی(عج).
حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى (بیتا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دارالفکر.
حمیرى، عبدالله بن جعفر (1413ق.)، قرب الإسناد، قم: مؤسسةآل البیت(ع).
خطیب شربینى، محمدبن احمد (1425ق.)، تفسیرالسراج المنیر، بیروت: دارالکتب العلمیه.
خمینی، روح الله (1378ش.)، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خویی، ابوالقاسم (1417ق.)، مصباح الأصول، قم: مکتبه الداوری.
دهخدا، علی‌اکبر (1390ش.)، لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران. مؤسسه انتشارات و چاپ.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق.)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
زمخشرى، محمود بن عمر (1407ق.)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل»، بیروت: دارالکتاب العربی.
سبحانی تبریزی، جعفر (1387ش.)، فروغ ابدیت، قم، بوستان کتاب.
سلطان علىشاه، سلطان محمد بن حیدر (1408ق.)، بیان السعاده فی مقامات العباده، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
سیدرضی، محمدبن حسین (1414ق.)، نهج‌البلاغه (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر (1404ق.)، الدّرالمنثور فى التفسیربالماثور، قم: کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی.
سیواسى، احمد بن محمود (1427ق.)، عیون التفاسیر، بیروت: دارصادر.
شبر، عبدالله (1407ق.)، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، کویت: شرکت مکتبه الالفین.
شوقی، ابوخلیل (۱۳۸۹ش.)، اطلس قرآن، ترجمه محمد کرمانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
صادقی تهرانی، محمد (1419ق.)، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: بینا.
ابن بابویه، محمدبن علی (1406ق.)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دارالشریف الرضی للنشر.
____________ (1385ش.)، علل الشرائع، قم: کتاب فروشى داورى.
طبرانى، سلیمان بن احمد (2008م.)، التفسیرالکبیر: تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: عالم الکتب.
طبرسی، فضل بن حسن (1372ش.)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
____________ (1412ق.)، تفسیر جوامع الجوامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
طبرى، محمد بن جریر (۱۳۷۵ش.)، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
____________ (1412ق.)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
طریحى، فخرالدین بن محمد (1375ش.)، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
طوسى، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
علم الهدى، على بن حسین (1998م.)، أمالی المرتضى، قاهره: دارالفکر العربی.
عیاشى، محمد بن مسعود (1380ق.)، تفسیر العیاشی، تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق.)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
فضل الله، محمدحسین (1419ق.)، من وحى القرآن، بیروت: دارالملاک.
فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى (1415ق.)، تفسیرالصافی، تهران: مکتبه الصدر.
قرائتى، محسن (1388ش.)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن.
قزوینی، سیدمهدی (۱۴۲۶ق.)، المزار: مدخل لتعیین قبور الانبیاء و الشهداء و أولاد الأئمه و العلماء، بیروت: دارالرافدین.
قشیرى، عبدالکریم بن هوازن (2000م.)، لطائف الاشارات: تفسیر صوفى کامل للقرآن الکریم، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
قطب، سید (1995م.) التصویر الفنی فی القرآن الکریم، بیروت: دارالشروق.
قمى، على بن ابراهیم (1363ش.)، تفسیرالقمی، قم: دارالکتاب.
قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا (1368ش.)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: سازمان چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق.)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
مجلسى، محمدباقر (1403ق.)، بحارالأنوار، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
مرعشی نجفی، سیدمهدی (۱۳۸۵ش.)، حوادث الایام، قم: تولی.
مسعودی، علی بن حسین (۱۳۸۴ش.)، إثبات الوصیه للإمام علی بن أبیطالب، قم: انصاریان.
مطهرى، مرتضى (1384ش.)، مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، تهران: صدرا.
مغنیه، محمدجواد (1424ق.)، التفسیر الکاشف، قم: دارالکتاب الإسلامی.
مقاتل بن سلیمان (1423ق.)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
مقری فیومی، احمد بن محمد (1414ق.)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: دارالهجره.
مکارم شیرازی، ناصر (1371ش.)، تفسیرنمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
میرصادقی، جمال (1376ش.)، عناصرداستان، تهران: انتشارات علمی.
نظام الاعرج، حسن بن محمد (1416ق.)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب (۱۳۷۱ش.)، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
یزیدى، عبدالله بن یحیى (1405ق.)، غریب القرآن و تفسیره، بیروت: عالم الکتب.
جمال‌الدین، مرتضی (1440ق.)، موسوعة أهل البیت علیهم السلام القرآنیة، عراق: العتبة الحسینیة المقدسة. دار القرآن الکریم. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 167 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 157 |
||