آمار
| تعداد نشریات | 5 |
| تعداد شماره‌ها | 117 |
| تعداد مقالات | 1,391 |
| تعداد مشاهده مقاله | 1,409,231 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,376,263 |
مبانی، روش‌ها و گرایش‌های تفسیری نجم‌الدین رازی در تفسیر عرفانی «التأویلات‌النجمیه» | ||
| تفسیر پژوهی اثری | ||
| دوره 11، شماره 22، اسفند 1403، صفحه 361-394 اصل مقاله (566.21 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22049/quran.2025.30640.1475 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن گلپایگانی* 1؛ مرتضی رضازاده2 | ||
| 1استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان | ||
| 2دانشجوی دکتری ادیان و عرفان. دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| کتاب «التأویلات‌النجمیه» از تفاسیر مهم عرفانی در قرن ششم هجری است که نویسندۀ صاحب‌سبکی به‌نام نجم‌الدین رازی (دایه) تألیف‌کرده‌است؛ اما بااین‌وجود، این تفسیر ازنظر علمی کمتر بررسی‌شده‌است. حال، پرسش اصلی پژوهش این‌است که روش‌ها، گرایش‌ها و مبانی تفسیری نجم‌الدین رازی در کتاب تفسیریِ «التأویلات النجمیه» چیست؟ برای پاسخ به این پرسش، با واکاوی این کتاب تفسیری و به‌تناسب، مراجعه‌به سایر آثار نجم‌الدین رازی، به‌روش توصیفی-تحلیلی و بااستفاده‌از منابع کتابخانه‌ای، نتایج زیر به‌دست‌آمد. روش تفسیری نجم رازی، تاحدی روش اجتهادی بابهره‌گیری‌از حد اکثر منابع در این زمینه است که البته استفاده‌از روش قرآن به قرآن و روش روایی در این میان بسیار پررنگ‌تر است. وی در تفسیر روایی خویش از آیات الهی، از روایات نبوی، روایات اهل‌بیت (ع)، صحابه و تابعین و آرای سایر مفسران و اهل تصوف بهرۀ شایانی برده‌است. گرایش تفسیری او نیز، گرایش عرفانی است که براساس اصل توحید، اما بدون مباحث پیچیده و پرحجم عرفان نظری بیان‌شده‌است. البته باتوجه‌به تعلق او به سنتِ عرفان خراسان، مباحث سلوک عملی در تأویلات او از آیات غالب است و وی تفاوت مردم در فهم آیات الهی را مربوط‌به تفاوت آنان در درجات عرفانی و سلوکی می‌داند. مبانی تفسیری او نیز، باور به ظهر و بطن داشتن قرآن، تفاوت فهم آیات الهی برای عوام و خواص، فرق میان تفسیر و تأویل و حجیت ظواهر آیات قرآن و جمع بین شریعت و طریقت است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تفسیر؛ تفسیر عرفانی؛ نجم‌الدین رازی؛ التأویلات النجمیةالنجمیه | ||
| مراجع | ||
|
ابن ناصرالدین دمشقی، (1414ق)، توضیح المشتبه، بیروت: دارالرساله.
الأدنه‌وی، أحمد بن محمد، (1417ق)، طبقات المفسرین، السعودیه: مکتبه‌العلوم و الحکم.
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، (1408ق)، الذریعه إلی تصانیف الشیعة، قم: اسماعیلیان.
آملی، سید حیدر، (1426ق)، جامع الأسرار و منبع الأنوار، مقدمۀ هانری کربن، بیروت: مؤسسه‌التاریخ‌العربی.
بابایی، علی‌اکبر، (1381ش)، مکاتب تفسیری، تهران: سمت.
بخاری، محمد بن اسماعیل، (1422ق)، صحیح بخاری، بیروت: دار طوق‌النجاه.
ثعلبی، احمد بن محمد، (1422ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء‌التراث‌العربی.
حاجی خلیفه، مصطفی، (1941م)، کشف الظنون عن أسامی الکتب والفنون، بغداد: مکتبه‌المثنی.
حقی بروسوی، اسماعیل، (بی‌تا)، روح البیان، بیروت: دارالفکر.
ذهبی، محمدحسین، (1420ق)، التفسیر و المفسرون، قاهره: مکتبه‌الوهبه.
ذهبی، شمس‌الدین، (1415ق)، العبر فی خبر من غبر، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
رازی، نجم‌الدین ابوبکر عبدالله بن محمد، (2009م)، التأویلات النجمیه فی التفسیر الإشاری‌الصوفی، محقق احمد فریدالمزیدی، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
____________________، (1376ش)، رسالۀ عقل و عشق، مقدمۀ مجتبی مینوی، تهران: علمی و فرهنگی.
____________________، (1379ش)، مرصادالعباد، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی، تهران: علمی فرهنگی.
____________________، (1392ش)، بحرالحقائق و المعانی فی تفسیر السبع المثانی؛ المسمی بالتاویلات‌‌النجمیه، تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
____________________، (1425ق)، منارات‌السائرین و مقامات‌الطائرین، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
زرکلی، خیرالدین، (1980م)، الاعلام، بیروت: دارالعلم للملایین.
سلمی، ابوعبدالرحمن محمد بن حسین، (1421ق)، حقایق‌التفسیر (تفسیر السلمی)، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
صادقی، محسن، (1382ش)، بزرگان ری، قم: دارالحدیث.
صفدی، خلیل بن ایبک، (1420ق)، الوافی بالوفیات، بیروت: دار احیاءالتراث.
صفری آق‌قلعه، علی، (1396ش)، «آگاهی‌هایی تازه از زندگی نجم دایه در نسخه‌ای از تفسیرش، بحرالحقایق، با یادداشتی به خط خود او»، گزارش میراث، شمارۀ 80 و 81، صفحۀ 119-128.
علوی مهر، حسین، (1381ش)، روش‌ها و گرایش‌های تفسیری، قم: نشر اسوه.
قاسم‌پور، محسن و ابوطالب مختاری هاشم‌آباد، (۱۳۹۲ش)، «بررسی تطبیقی و تحلیلی تأویل‌های عرفانی نجم‌الدین رازی و نظام نیشابوری»، ادیان و عرفان، شمارۀ 46، صفحۀ 243-276.
کاشانی، عزالدین محمود، (1367ش)، مصباح‌الهدایه و مفتاح‌الکفایه، تهران: چاپ جلال‌الدین همایی.
مؤدب، سیدرضا، (1380ش)، روش‌های تفسیر قرآن، قم: انتشارات اشراق.
موحدی، محمدرضا، (1380ش)، «نجم‌الدین راضی و تفسیر عرفانی قرآن»، بینات، شمارۀ 30، صفحۀ 36-55.
____________، (1401ش)، «نویافتههایی از حیات و آثار نجم رازی»، پژوهش‌های ادب عرفانی، دورۀ 16، شمارۀ 2، صفحۀ 15-31.
Ballanfat, Paul, (2004), “Reality and Image in the Tafsīr of Kubrā and Rāzī”, The Muhyiddin Ibn Arabi Society, Society Journal, Volume XXXV, bnarabisociety.org/reality-and-image-paul-ballanfat | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 39 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 23 |
||