آمار
| تعداد نشریات | 5 |
| تعداد شماره‌ها | 117 |
| تعداد مقالات | 1,391 |
| تعداد مشاهده مقاله | 1,409,249 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,376,280 |
بررسی تطبیقی عبادات مالی در قرآن و عهدین: مطالعۀ موردی زکات و خمس | ||
| تفسیر پژوهی اثری | ||
| دوره 11، شماره 22، اسفند 1403، صفحه 303-337 اصل مقاله (1.37 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22049/quran.2025.30631.1473 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا اکبری* 1؛ صدیقه افتاده2 | ||
| 1گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران | ||
| 2گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم قرآنی آمل، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، آمل، ایران | ||
| چکیده | ||
| از مهم‌ترین عبادات و واجبات مالی در ادیان الهی، زکات و خمس است که نقش کلیدی در اصلاح و ساماندهی اقتصادی ایفامی‌کنند. در اسلام، زکات در کنار نماز، از پایه‌های دین محسوب‌می‌شود، به‌گونه‌ای‌که انکار آن به کفر و شرک می‌انجامد. متون عهدین نیز به چنین عباداتی اهتمام ورزیده و در راستای حمایت از نیازمندان و آسیب‌دیدگان جامعه به پرداخت‌های مالیاتی تأکیدکرده‌اند. تحقیق حاضر که با روی‌کرد توصیفی- تحلیلی انجام گرفته‌است، به بررسی تطبیقی ماهیت، چگونگی، میزان و شکل پرداخت فریضه‌های مالی زکات و خمس در قرآن و عهدین می‌پردازد. یافته‌های تحقیق نشان‌می‌دهد که زکات و خمس در قرآن به‌عنوان فریضه‌ای واجب در جهت رفع نیاز محرومان و ترویج فرهنگ همیاری تشریع‌شده‌‌است. در تورات نیز زکات فریضه‌ای واجب بوده که البته نحوۀ پرداخت و کاربردهای آن با زکاتِ اسلامی متفاوت است. در عهد جدید، تنها توصیۀ اخلاقی به پرداخت صدقه و بخشش مال به نیازمندان شده‌است. به‌طور کلی از نگاه این ادیان، دریافت‌کنندۀ نهایی عبادات مالی، خداوند است و بندگان با انجام آن خود را در مسیر هدف نهایی خلقت و تقرب به پروردگار قرارمی‌دهند. این مطالعه، پیوندهای مشترک و تفاوت‌های تطبیقی عبادات مالی را در ادیان ابراهیمی نشان‌می‌دهد و مشخص‌می‌کند که هرچند در کاربرد و میزان پرداخت، تفاوت‌هایی وجوددارد، اما در اصل و هدف مشترکی که دنبال‌می‌کنند، رسالتی مشابه دارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن کریم؛ عهدین؛ عبادات مالی؛ خمس؛ زکات؛ عشر | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
کتاب مقدس (کتب عهد عتیق و عهد جدید)، (1904)، ترجمه‌شده از زبان‌های عبری، کلدانی و یونانی، به‌همت انجمن پخش کتب مقدسه.
آلوسی، محمود بن عبدالله، (1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، جلد 5، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمی.
ابن اثیر، مبارک بن محمد، (1367)، النهایة فی غریب الحدیث والأثر، جلد 3، چاپ اول، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن فارس، احمدبن فارس، (1979)، معجم مقاییس اللغه، محقق/مصحح: عبدالسلام محمدهارون، جلد 3، چاپ اول، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمدبن مکرم، (1414)، لسان العرب، جلد 3 و 14، چاپ سوم، بیروت، دارصادر.
ابن میمون، موسی، (1972)، دلاله الحائرین، مصحح حسین آتای، جلد 3، چاپ اول، قاهره: مکتبة الثقافه الدینیه.
ازهرى، محمدبن احمد، (1421)، تهذیب اللغة، جلد 2، بی‌چا، بیروت، دار احیاءالتراث‌العربی.
اشرفی، عباس، (1384)، عبادات در ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام)، چاپ اول، تهران، امیرکبیر.
امین، مجتهده، (1362)، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، جلد 8، چاپ اول، اصفهان: انجمن حمایت خانواده‌های بی‌سرپرست اصفهان.
ایازی، محمدعلی، (1380)، فقهپژوهی قرآن درآمدی بر مبانی نظری آیات الاحکام، چاپ اول، قم، بوستان کتاب.
تابنده گنابادی، سلطانحسین، (1363)، رسالۀ رفع شبهات، چاپ اول، تهران، کتابخانۀ حسینیۀ امیر سلیمانی.
حاج شیخی، امیر، (1389)، کلیات خمس با بررسی تحلیلی خمس ارباح مکاسب، چاپ اول، تهران، راز نهان.
حر عاملی، محمد بن حسن، (1409)، وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، جلد 6 و 9، چاپ اول، قم، مؤسسه آل‌البیت.
حسینی، فاطمه، (1401)، «عبادات یهودیت درمقایسه‌با عبادات اسلام»، دوفصلنامۀ کلام حکمت، سال پنجم، شمارۀ 9، ص68-74.
حلی، یوسف بن علی بن مطهر، (1419)، تبصره المتعلمین فی احکام الدین، مترجم ابوالحسن شعرانی، جلد 1، بی‌چا، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
خامنه‌ای، سیدعلی، (1398)، درسنامۀ نهج‌البلاغه، چاپ اول، قم، دفتر نشر معارف.
خرمشاهی، بهاءالدین، (1381)، دانشنامۀ قرآن و قرآنپژوهی، جلد 1، چاپ اول، تهران، انتشارات دوستان و ناهید.
خمینی، سیدروح‌الله، (1424)، توضیح‌المسائل، تحقیق و تصحیح سید محمدحسن بنی‌‌هاشمی، جلد 2، بی‌چا، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
راغب اصفهانى، حسین، (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، بیروت، دارالقلم.
رشید رضا، محمد، (1414)، المنار، جلد10، چاپ اول، بیروت: دارالمعرفۀ.
زبیدى، محمد، (1414)، تاج‌العروس، جلد 19، چاپ اول، محقق على شیرى، بیروت، دارالفکر.
سادات سجادی، مریم، (1402)، «نقد و بررسی انگاره اقتباس زکات از تورات»، دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات اسلامی معاصر، سال چهارم، شمارۀ 1، ص139-149.
سیاشی ارانی، سکینه، مفتاح، احمدرضا، (1391)، «جایگاه عبادت در قرآن و عهد عتیق»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی معرفت ادیان، سال چهارم، شمارۀ 1، ص27-44.
شاخت، جوزف، (1388)، مقدمه‌ای بر حقوق اسلامی، ترجمۀ محمدعلی مرادی بنی و احمدرضا خواجه‌فرد، چاپ اول، تهران، دادگستر.
صدوق، محمد بن علی، (1377)، خصال، جلد 2، چاپ اول، ترجمۀ محمدباقر کمره‌ای، تهران، کتابچی.
طباطبایى، محمدحسین، (1378)، المیزان فى تفسیر القرآن، جلد 6، 7 و9، چاپ یازدهم، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم.
طبرسى، فضل بن حسن، (1372)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، جلد 4، چاپ اول، انتشارات ناصر خسرو.
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر، (1412)، جامع‌البیان فى تفسیر القرآن، جلد 8، بی‌چا، بیروت، دار المعرفه.
طوسى، محمد بن حسن، (1378)، کتاب الخلاف، جلد 2، چاپ دوم، قم، انتشارات اسلامى وابسته‌به جامعۀ مدرسین.
فاضل لنکرانی، محمدجواد، (1392)، خمس، انفال و فیء در قرآن کریم، تنظیم سیدجواد حسینی‌خواه، چاپ اول، قم، مرکز فقهی ائمۀ اطهار (ع).
فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409)، کتاب العین، جلد 4، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
فخر رازی، محمد بن عمر، (1420)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، جلد 15، چاپ سوم، بیروت، دار احیاءالتراث‌العربی.
قرائتی، محسن، (1388)، تفسیر نور، جلد 3، 5، 6 و 7، چاپ اول، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
________ ، (1382)، خمس و زکات، چاپ اول، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشى، سیدعلیاکبر، (1371)، قاموس قرآن، جلد 2، چاپ ششم، تهران، دارالکتب الإسلامیه.
کهن، ابراهام، (1350)، گنجینه‌ای از تلمود، چاپ اول، ترجمه امیر فریدون گرگانی، تهران، زیبا.
ماسون، دنیز، (1389)، قرآن و کتاب مقدس (درون‌مایه‌های مشترک)، چاپ دوم، مترجم: فاطمه‌سادات تهامی، تهران، سهروردی.
مطهری، مرتضی، (1389)، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ چهارم، تهران، انتشارات صدرا.
__________ ، (1385)، کلیات علوم اسلامی، چاپ سوم، تهران: صدرا.
ﻣﻐﻨﻴﻪ، ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد، (1421)، اﻟﻔﻘﻪ ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺬاﻫﺐ الخمسه، چاپ اول، بیروت، دارالتیار.
مکارم شیرازى، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، جلد 6، 7، 8 و 14، چاپ سی و دوم، تهران، دارالکتب الإسلامیه.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین، (1371)، کشف الاسرار و عدۀ الابرار، جلد 1، چاپ پنجم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
نجفی، محمد حسن، (1981)، جواهر الکلام، جلد 16، بی‌چا، بیروت، دار احیاءالتراث‌العربی.
مونتگمری وات، ویلیام، (بی‌تا)، محمد در مدینه، ترجمۀ شیخ برکات، چاپ اول، بیروت، منشورات المکتبة‌العصریه.
Jewish Encyclopedia, https://www.jewishencyclopedia.com | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 44 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 21 |
||